Kadınların hayatlarında geçirebileceği en özel dönem kuşkusuz hamilelik dönemidir. Kadın bedeninde fiziksel ve ruhsal değişimlere sebep olan gebelik bağışıklık sistemini de baştan aşağı etkiler.
Özellikle gebeliğin ilk 3 ayında anne adayının bağışıklık sistemi düşer. Fetüsün oluşumunu başlatması ve rahimde tutunabilmesi için ihtiyaç duyduğu vitaminler annenin stoklarından alınır.
Mide bulantısı ve kusmanın yoğun olduğu ilk 3 ay annenin yeteri kadar beslenememesi dolayısıyla bağışıklığının düşmesine sebep olur. Bağışıklığın düştüğü bu dönemde enfeksiyonlara karşı direnç düşer. Gebelikte enfeksiyon hastalıklarının çoğu bu dönemde başlar.
Gebelikte Enfeksiyon Hastalıkları Nelerdir?
Gebelikte enfeksiyon hastalıkları dış ortamdan bulaşabileceği gibi annede gebelik öncesi uykuda olan virüsün uyanmasıyla da olur.
Gebelikte en sık idrar yolu enfeksiyonlarıyla karşılaşılır. Hormonal salgılardaki değişiklik, rahimin fetüsle birlikte büyüyerek idrar torbasını baskılaması bakterilere zemin açar. İdrar yolu enfeksiyonu dışında gebelikte en sık karşılaşılan hastalıklar şunlardır:
Suçiçeği
Ülke nüfusunun %95’in üzerinde suçiçeği aşısı olduğunu varsayarsak gebelikte suçiçeği çıkarma riski düşüktür. Aşılı olmasına karşın suçiçeği düşük etkilerle geçirilir.
Eğer anne adayı çocukluğunda aşı olmasına karşın suçiçeği geçirmemiş ise virüsle temas etmesi halinde suçiçeği geçirebilir. İlk iki trimesterda geçirilen suçiçeği tehlike oluşturmaz. Üçüncü trimesterda geçirilen suçiçeği bebeğin bu hastalıkla doğmasını sağlayabilir. Doğumda suçiçeği ile doğan bebekte ateş, kızarıklık ve deride döküntü gözlemleneceği için acil tedavi gerektirir.
Kızamıkçık
Hamilelikte risk oluşturan enfeksiyon türüdür. Çocukluk dönemi zorunlu aşılarından olduğu için gebelikte nadir görülür. Kızamıkçık geçiren gebede düşük riski olur. Doğum sonrası bebekte beyin hasarı, sağırlık, görme de bozukluk ve kalp kapakçığında sorunlar görülebilir. Sayılan riskler gebeliğin ilk trimester döneminde geçirilirse oluşur. 20.haftadan sonra bebekte bağışıklık kazanacağı için geçirilen kızamıkçıkta risk minimuma iner.
Hepatit C
Karaciğere etki eden enfeksiyon türüdür. Anne adayı daha önceden Hepatit C kapmış ve farkında olmadan yaşamını sürdürmüş olabilir. Hepatit C annede gebelik öncesi varsa bebeğe de %100 geçecektir.
Hepatit B
Genelde cinsel yolla bulaşan enfeksiyon türüdür. Buna karşın Afrika ülkelerine seyahat etmiş kişilerde, kan alırken enjekte kullanan sağlık personelinde görülme riski mevcuttur. Hepatit B hastası kadının gebe kalması doğum sonrası bebeğe de hastalığın geçmesini sağlar. Bu durumda bebek doğduğunda aşılanmalıdır.
Boğmaca
Direkt nefes almayı etkileyen enfeksiyon türüdür. Gebelikte vurulan boğmaca aşısı bebeğin doğduktan sonra ilk 2 ay bağışıklık kazanmasını sağlar.
Sifiliz
Sifiliz halk arasında frengi olarak adlandırılan enfeksiyondur. Cinsel yolla bulaşan virüs gebeliğin 26.haftasına kadar tedavi edilmelidir. Bu süreçte yapılan müdahale tedaviye olumlu yanıt verir. Bebeğe virüsün geçmesini engeller. Tedavinin yapılmaması erken doğum, düşük riski hatta bebeğin kaybedilmesine varan ciddi bir seyir izler.
Sitomegalovirüs
Sitomegalovirüs’e CMV virüsü sebep olur. Küçük çocuklarda yaygın görüldüğünden kreş hastalığı olarak bilinir. Çocuklarda çoğu zaman belirti vermeden geçer. Ancak hamilelik döneminde virüsün kapılması bebek için tehlike oluşturabilir. Hastalığın anne karnındaki bebeğe geçmesi bebekte körlük, epilepsi ve öğrenme zorluğuyla doğmasına sebep olabilir.
Önlem olarak gebenin küçük çocukların yoğun olduğu kreş gibi ortamlarda hijyene daha fazla dikkat etmesi gerekir. Alt değiştirme, çocuklarla aynı kaptan yemek riskleri olan çocuk bakım evleri hastalığın yayıldığı alanlardır.
Grup B streptekok
GBS virüsü, gebe kadınların yaklaşık %30’da görülür. Gebelik boyunca fark edilmez ve nadiren semptomlara sebep olur. Tehlikeleri arasında suyun erken gelmesine sebep vererek 37. haftadan önce doğumu tetiklemek gösterilir. Virüse enfekte olmuş bebekte doğum sonrası yüksek ateş gözlemlenir. Hastane ortamında antibiyotik tedavisi uygulanır.
Zika virüsü
Sivrisinek ısırığıyla taşınan virüstür. Ülkemizde risk oluşturmaz. Afrika ülkelerinde maruz kalınan zika virüsü bebeğin küçük kafalı veya anormal beyin yapısıyla doğmasına sebep olur. Virüs belirtileri yüksek ateş, kas ağrısı, gözlerde kızarıklık, deri döküntüsü ve baş ağrısı olarak görülür.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Gebelikte cinsel yolla bulaşan hastalıkların geçirilmesi bebeğinde aynı hastalıkla doğmasına sebep olur. Şüpheli bir birliktelik yaşanmışsa kanda yapılacak testlerle hastalığın varlığı tespit edilmelidir. Bu sayede doğum sonrası gerekli tıbbi müdahale bebeğe yapılarak kalıcı hasarların önlenmesi sağlanır.
Listeriosis
Genelde süt ve süt ürünlerinde bulunan bakterinin sebep olduğu enfeksiyondur. Bakteri pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, son kullanma tarihi geçmiş et ve süt ürünlerinde bulunur. Özellikle koyun ve inek menşeili gıdalar dikkatli tüketilmelidir. Bakteriyle temas eden gebelerde düşük ve ölü doğum riski görülür. Gıda zehirlenmelerin çoğu yine listeriosis bakterisinden olur.
Toksoplazma
Toksoplazma, sokak hayvanlarının dışkısında bulunan bakteri türüdür. Hayvanın dışkıladığı toprakla temasta veya direkt hayvan tüyleri üzerinden bulaş sağlar. Ayrıca çiğ ette de bulunur. Hamileliğin ilk trimester döneminde virüs bebeğe zarar vermeden bağışıklık sistemi tarafından imha edilir. Ancak son dönemde sağlanan bulaş virüsün bebeğe de geçmesini sağlar. Hamilelikte tedavisi olan virüsün tedavi edilmediğinde doğum sonrası bebekte anormalliklere sebep olduğu görülmüştür.
Parvovirüs B19
Hamilelikte immün sistemin düşmesi sonucu ortaya çıkar. Bağışıklığın en çok düştüğü gebeliğin 1.trimester döneminde açığa çıkar. Deride döküntü olarak kendini gösterir. Gebe ya da bebek için risk oluşturmaz. Gebelerin %40’ı bu virüsü geçirir. Gebelik takibi sırasında istenen tetkiklerde görülebildiği için tanı ve tedavisi mümkündür. Gebenin kendi bağışıklığı sayesinde geçen enfeksiyon için genelde ilaç tedavisine ihtiyaç olmaz.
Zona
Suçiçeği mikrobunun diğer bir versiyonudur. Suçiçeği veya zona geçiren biriyle temas yoluyla gebeye geçer. Deride kaşıntı ve döküntü olarak görülür. Bebeğe geçmez ve risk oluşturmaz. Doktorunuzun önereceği kremlerle semptomların hafif geçirilmesi sağlanır.
Kabakulak
Aşı veya çocuklukta kabakulak geçirmeyen gebeler hastalığı taşıyan bireyle temas ederse virüse maruz kalır. İlk 16.haftaya kadar bebekte risk oluşturmayan kabakulak 16.haftadan sonra risk oluşturabilir. Doğum sonrası bebekte beyin hasarı, kalp kusuru ve gözlerde rahatsızlık sebep olabileceği risklerdendir.
İdrar yolu enfeksiyonu
Gebelikte en sık görülen enfeksiyon türüdür. Uterusun büyüyüp mesaneye baskı yapması sonucu idrar torbası tam boşaltım sağlayamaz. Mesanede kalan her idrar bir sonraki doluma kadar virüs üretmeye başlar. Normal şartlardan bu virüsler vücut tarafından yok edilir. Hamilelikte düşen bağışıklık mesanedeki virüsü yok etmeye yetmez. Sistit olarak ortaya çıkan virüs tedaviye geç kalınması sonucu böbreğe kadar ulaşır. Gebelikte oluşan hormonal değişikliklerde idrar yolu enfeksiyonlarına kapı açar.
Gebelikte Enfeksiyon Belirtileri Nelerdir?
Gebelikte enfeksiyon belirtileri genelde ateş ve ağrı olarak ortaya çıkar. Virüsün etki ettiği alana göre belirtilerde değişiklik olsa da genel belirtiler aynı seyreder. Gebelik enfeksiyon belirtileri şunlardır:
- İdrar veya dışkıda renk değişiklikleri
- Tuvalet yaparken acı hissiyatı
- Sık idrara çıkma ve idrarda yanma hissi
- Ağrılı cinsel ilişki
- Kas ve vücut ağrısı
- Ateş
- Halsizlik
- Titreme, sıtma
- Kusma
- Kafa içi basınç hissi
- Baş ağrısı
- Kasık ağrısı
- Bel ve bacağa vuran sancılar
Bazı enfeksiyon türleri herhangi bir belirti vermeden seyreder ve kendiliğinden geçebilir. Ya da rutin gebelik tetkiklerinde çıkabilir. Her durumda gebelerin düzenli olarak doktor gözetiminde olmaları gebe ve bebek sağlığı için yüksek önem taşır.
Gebelikte Enfeksiyon Neden Olur?
Gebelikte enfeksiyon nedenleri başında hormonal değişiklikler ve bağışıklık sisteminin düşmesi gelir. Gebeliğin ilk 3 ayı bedenin fetüsü kabul etme sürecidir. Bu süreçte beden oluşan fetüsü yabancı olarak algılar ve onu tehdit olarak görür. İlk 3 ayın sonunda fetüs artık vücut tarafından kabul edilir ve fetüsün gelişmesi için gerekli ortamı sağlamak için çalışır.
Vücuttaki tüm mineral ve vitaminler bebeğin gelişimi için fetüse aktarılır. Anne adayının stoklarında bulunan vitaminler bebeğe aktarılırken annenin bağışıklığı düşmeye başlar. Bu zemin enfeksiyonların vücuda girmesi için kapı aralar.
Gebelikte Enfeksiyon Nasıl Geçer?
Gebelikte enfeksiyonlardan korunmanın temeli gebelik öncesi vücutta var olan bir enfeksiyonun olup olmadığının bilinmesinden geçer.
Özellikle aşı yapılarak bağışıklık kazanılabilecek virüslere karşı gebelik öncesi alınacak önlemler gebeliğin sağlıklı geçmesini sağlar. Hepatit B, hepatit C, su çiçeği, kabakulak gibi aşı ile önlenebilir hastalıklara gebelik öncesi müdahale, gebelikte enfeksiyon olma riskini azaltır.
Tüm önlemlerin dışında gebelikte enfeksiyon nasıl geçer sorusu öncelikle doktor kontrolünde alınan ilaçlarla mümkündür. Doktorun tavsiye edeceği ilaçlar enfeksiyonun geçmesi için gereklidir. Genelde 3-7 gün arası kullanılan antibiyotikler enfeksiyonun geçmesi için yeterli olur.
Enfeksiyon kaptıktan sonra kendi kendine geçmesi beklenmemelidir. Doktora gitmeyi ertelemek iyileşme sürecini uzatır.
Gebelikte enfeksiyonu geçirmek için mümkün olduğunca su tüketimine dikkat edilmelidir. Su vücuttaki zararlı bakterilerin atılması için en etkili yöntemdir.
Dengeli ve sağlıklı beslenme vücut direncini artırarak enfeksiyon sürecinde iyileşmeye olumlu katkı sağlar.
Hamilelikte Enfeksiyon Geçmezse Ne Olur?
Hamilelikte geçirilen enfeksiyonların çoğu direkt olarak bebeğe etki etmez. Çoğu enfeksiyon annenin bağışıklığı sayesinde bertaraf edilir. Hatta grip ve soğuk algınlığı gibi enfeksiyonlarda bilinenin aksine bebeğe geçmez.
Enfeksiyonun geç fark edilmesi, tedaviye geç kalınması gibi durumlarda tablo değişir. Enfeksiyonun vücutta ilerleme süresi arttıkça kan yoluyla tüm organlara nüfus eder. Bunların başında fetüs içindeki bebekte yer alır.
Hamilelikte enfeksiyon geçmezse ne olur sorusunun en çok verilen cevabı erken doğum riskiyle karşılaşmak olur.
Hamilelikte enfeksiyon geçmezse ne olur olasılıkları arasında aşağıda sıralanan seçenekler mevcuttur:
- Erken doğum riski
- Düşük riski
- Bebek kaybı
- Bebek organlarında anormallikler
- Bebek gelişiminde durma
- Bebek beyin ve sinir sisteminde hasar
- Bebekte kalp yetmezliği
- Bebekte epilepsi
- Görme veya duyma kusurları
- Bebeğin doğum sonrası kuvöze alımı
Enfeksiyonların gebelikte ciddiye alınması gerekir. Geç veya eksik tedavi sonrasında geri dönüşü olmayan yaşamsal eksiklilerin oluşmasına sebep olabilir.
Enfeksiyon Hamileliği Etkiler mi?
Enfeksiyon hamileliği etkiler mi etkilemez mi kaçıncı gebelik olduğuyla direkt alakalıdır. İstatistiksel veriler ilk hamilelikte yakalanılan enfeksiyonların daha fazla etkilendiğini ortaya koymuştur.
İkinci hamilelikte artık vücutta bağışıklık gelişmiş olacağı için ilk hamileliğe göre enfeksiyonlar daha tolere edilebilir.
Her durumda hamilelikte geçirilen enfeksiyonlar hem anne hem de bebek için risk taşır.
Enfeksiyonun Anne Karnındaki Bebeği Nasıl Etkiler?
Enfeksiyon anne karnındaki bebeği doğum öncesi ve doğum sonrası olmak üzere iki şekilde etkiler.
Doğum öncesi komplikasyonlar arasında en belirgini organ hasarı üzerine olur. Enfeksiyonların bebek organlarına etki ettiği başlıca alanlar:
- Görme kusurları
- Duyma kusurları
- Zekâ geriliği
- Sinir hasarına bağlı otizm
- Böbrek yetmezliği
- Kafa yapısı anormallikleri
Bu etkiler doğum öncesinde başlar ve genelde ömür boyu sürer.
Doğum sonrası etkileri:
- Bebeğin enfeksiyonla doğması
- Doğum sonrası tedaviye geç cevap vermesi
- Ömür boyu taşımak zorunda kalacağı bir hastalık (Hepatit ve aids gibi)
Gebelikte Enfeksiyon Bebeğe Zarar Verir mi?
Gebelikte enfeksiyon bebeğe zarar vermeden önce anne vücudu tarafından atılmaya çalışılır. İlerlemesi durumunda ilaç tedavisiyle bebeğe ulaşması engellenir. Enfeksiyon kanda çoğalarak en son kordon yoluyla bebeğe geçer.
Enfeksiyonlar yetişkinlerde büyük hasara yol açmazken aynı durum fetüs içindeki bebek için geçerli değildir. Bebeklerin anne karnında enfeksiyonlarla karşılaşmaması istenir. Henüz gelişimini tamamlamamış fetüsün enfeksiyonlara karşı bağışıklığı olmadığından bebekte kalıcı hasarlara sebep olabilir.
En bilinen hasar şekli erken doğumdur. Erken doğumların %30’na enfeksiyonların sebep olduğu varsayılır. Enfeksiyonlar amniyo sıvısındaki direnci kırarak erken doğuma sebebiyet verir.
Enfeksiyondan Bebek Düşer mi?
Enfeksiyondan bebek düşer mi oluşacak riskler arasındadır. Her enfeksiyon düşüğe sebep olmaz. Gebeliğin ilk 3 ayında yaşanan enfeksiyonlarda düşük riski daha fazladır.
Bebeğin henüz ana rahmine tutunma çabası sırasında gelişecek enfeksiyon düşük için zemin hazırlayabilir. Hamileliğin son 3 ayında yaşanan enfeksiyonlar genelde bebek için risk oluşturmaz.
Hangi Enfeksiyonlar Düşüğe Sebep Olur?
Gebelikte karşılaşılan enfeksiyon riskleri arasında düşüğe sebep olması sıralanır. Enfeksiyondan sebep düşük yapma riski toplam düşüklerin 5/1’nde görülür. Yani her 5 düşükten sadece 1’i enfeksiyona bağlıdır.
Düşüğe sebep olan enfeksiyonların başında:
- Toksoplazma
- Kızamıkçık
- Frengi
- Listeriosis enfeksiyonları gelir.
Hamilelikte Hangi Enfeksiyonlar Tehlikeli?
Enfeksiyonların tamamı gebelikte geçirilmemesi arzulanır. Gebelik haricinde pek çok enfeksiyon kolaylıkla atlatılabilirken gebelikte durum riskli olur. Gerek anne adayı gerek bebek için tehlike oluşturur.
Hamilelikte tehlikeli enfeksiyonların başında:
- Sitomegalovirüs
- Kızamıkçık
- Toksoplazma
- Hepatit B
- Hepatit C
- Kabakulak türleri gelir.
Bu enfeksiyonlar bebekte gelişim anormalliklerine sebep olacağı için yakalanmamak adına azami çaba sarf edilmelidir.
Anne Karnında Bebek Enfeksiyon Kapar mı?
Anne karnında bebek enfeksiyon kapar. Her enfeksiyonun bebeğe geçiş süresi farklıdır. Genelde enfeksiyonların tümü bebeğe geçer. Kimi enfeksiyonlar hızlı tedavi edilerek bebeğe geçmesi engellenir. Grip bebeğe en geç geçen virüslerdendir. Bebeğe gelene kadar dışarıdan alınan takviyelerle gribin geçmesi engellenir.
Gebelikte İdrar Yolu Enfeksiyonu Tedavisi
Gebelikte en sık karşılaşılan enfeksiyon türü idrar yolu enfeksiyonudur. Tedavisi geciktiğinde gebeye yaşatacağı sıkıntılar artar. Gebelikte idrar yolu enfeksiyonu antibiyotik tedavisi olmadan geçmez. Doktorun vereceği antibiyotikle 1 hafta içerisinde iyileşme sağlanır.
İleri boyuta gelen idrar yolu enfeksiyonlarında damar yoluyla verilen ilaç takviyelerine de ihtiyaç olur.
Bu süreçte bol su tüketmek ve hijyene dikkat etmek gerekir. Su içerek sık idrara çıkmak bakterinin vücuttan atılmasını hızlandırır. C vitamini içeren gıdalar tüketilebilir. C vitamini içeriğindeki asit baterilerin üremesini engelleyeceği gibi enfeksiyonun kurumasına katkı sağlar.
Hamilelikte Enfeksiyon Olmaması için Ne Yapılmalı?
Hamilelerin %70’i gebelik süreçlerinde en az bir kere enfeksiyon geçir. Bunun en belirgin sebebi bağışıklığın düşmesidir.
Hamilelikte enfeksiyon olmaması için yapılacakların başında:
- Mevsiminde meyve ve sebze tüketmek
- Dengeli ve sağlıklı beslenmek
- Kişisel hijyene dikkat etmek
- Sık el yıkamak
- Hastalık bulunan ortam ve kişilerden uzak durmak
- Bol su içmek
- Uyku düzenini sağlamak
- Yapay şekerli gıdaları tüketmemek
- Ambalajlı gıdalardan uzak durmak
- Sokak hayvanlarının dışkılarıyla temas etmemek
- Çiğ et tüketmemek
- Et, tavuk, balık türlerinin yeterince iyi piştiğinden emin olmak
- Pastörize edilmiş süt ve süt ürünleri tüketmek
- İdrar tutmamak
- Cinsel organı ıslak ve nemli tutmamak
- Hamam sauna gibi toplu kullanım alanlarının kullanımından kaçınmak
Hamilelikte Enfeksiyon Ne İyi Gelir?
Enfeksiyonlardan kurtulmak için çeşitli bitkisel kürler ve takviyeler mevcut. Ancak hamilelik döneminde her türlü bitkisel kürden uzak durulmalıdır. Uygulayacağınız her türlü takviye için öncelikle doktorunuza başvurunuz.
Hamilelikte enfeksiyonlara iyi gelecek ve hiçbir yan etkisi olmayan bazı takviyelerden destek alınabilir. Bunlar sırasıyla:
- Bol su içmek yapılacak en iyi takviyedir. Enfeksiyona sebep olan bakterilerin vücuttan atılmasını sağlar.
- Ev yapımı yoğurt tüketmek. Yoğurt probiyotik açısından zengindir. Bağırsaklarda sağlıklı bakterilerin çoğalmasını sağlayarak doğal bağışıklık çemberi oluşturur.
- Kızılcık suyu antioksidan açısından zengin vitaminleri barındırır. Özellikle böbreklere kadar ilerlemiş enfeksiyonlarda bakterilerin atılmasında etki eder.
- Elma suyu vücutta bulunan bakterilerin ürtiker sisteme yapışmasını engelleyerek idrar yoluyla atılmasını sağlar.
- Doğal yapılmış elma sirkesi. Bir litre suya 1 çorba kaşığı katılan doğal elma sirkesi vücuttaki ph dengesini sağlar.
- Hint Bektaşi üzümü içeriğindeki yüksek C vitamini deposuyla zararlı bakterileri vücuttan atar.
- Yaban mersini sağlıklı hücrelerin çoğalmasına ve hücrelerin yenilenmesine katkı sağlar.
- Sık el yıkamak.
- Günlük banyo alışkanlığı bedende bulunan virüslerin vücuda girmeden atılmasında önemli rol oynar. El yıkamanın yanı sıra yıkanmak bedenen temizlenerek olası virüslerden koruma sağlar.
Gebelikte Enfeksiyon Varsa Ne Olur?
Gebelikte karşılaşılan enfeksiyon öncelikle gebenin vücut direncini düşürerek bitkin olmasını sağlar. Gebe kendini bitkin yorgun ve hasta olarak tanımlar. Tedavisi yapılmayan enfeksiyon amniyo sıvısının açılarak dışarıya akmasını sağlar. Böylece erken doğum gerçekleşir.
Gebelikte enfeksiyon varsa en çok korkulan erken doğumun olmasıdır. Erken doğum bebeğin gelişimini tamamlamadan doğması demektir. Bu sürecin küvöz ortamında tamamlanması sağlanabileceği gibi maalesef bebeğin kaybedilmesi de söz konusudur.
