Gebelik Diyabeti Nedir? 

Gebelik diyabeti gebelik öncesi şeker hastalığı olmayan kişilerde gebeliğe bağlı şeker intoleransının ortaya çıkmasıyla gelişen diyabet türüdür. Hamilelikte şeker yükleme testiyle teşhis edilir. 

Gebelik diyabeti sadece hamilelikte görülen şeker hastalığı türüdür. Hamilelikte vücutta ve hormonlarda oluşan değişikliklerden kaynaklanır. 

Gebelik diyabeti geçirmiş kişilerin sonraki hayatlarında tip II şeker hastası olma riski bulunur. Genlerinde bu hastalığı taşıyanlar gebeliklerinden gebelik diyabetiyle karşı karşıya kalmaktadır. 

Tüm gebeliklerde %4 oranında görülür. Şeker hastası olma ihtimali olan gebelerde ortaya çıkar. Önlem alınmadığı takdirde fetüsün etkilendiği görülür. 

Gebelikte fetüsün büyümesini sağlamak için annedeki glikoz plasentaya geçer. Pankreas insülin salgılayarak glikozun hücre içine girmesine ve enerji üretmesini sağlar. Gebelik ilerledikçe plasenta hormonlarda artışa sebep olur. Hormonlar insüline direnç gösterir ve glikozun hücre içine girmesine engel olur. Böylece glikoza karşı oluşan tolerans bozukluğu şeker hastalığı olarak ortaya çıkar.

Gebelik diyabeti sırasında gıdalarda bulunan ve hücreye enerji sağlaması gereken insülin yani şeker hücre içine alınmaz. Açıkta kalan insülin kanda yükselmeye başlar. Asıl görevi hücre içine nüfus etmek olan insülin hücrelere giremediğinden vücutta belirti vermeye başlar. Engellenmediği takdirde annede ve fetüste sıkıntıların oluşmasına sebep olur.  

Gebelik diyabeti şeker hastalığıyla karıştırılmamalıdır. Gebelik diyabeti teşhisi konulan gebelerde diyabet doğumdan sonra geçer.

Pin

Gebelik Diyabeti Belirtileri Nelerdir?

Gebelik diyabeti hamileliğin 20.haftasına gelindiğinde belirti vermeye başlar. Anne adayları oluşan belirtileri hamilelik kaynaklı olduğunu düşünür. Yapılan şeker yüklemesi veya kanda insülin sayılarına bakılarak anlaşılır. 

Gebelik diyabeti belirtileri şunlardır:  

• Ödeme bağlı şişlik
• Hızlı kilo alma
• Su içmede artış
• İdrara sık çıkma
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Halsizlik 
• Yemek sonrası uyuklama
• Açlığa karşı tolerans gösterememe
• Yorgunluk
• Tatlı yeme isteği

Belirtiler olsun ya da olmasın hamileliğin 2. trimester döneminde doktor tarafından şeker testi yapılmaktadır. 

Pin

Gebelik şekeri nedir neden olur?

Gebelik şekeri hamilelikte ortaya çıkan hormonların şekeri kullanma kabiliyetini bozmasından olur. Sıklıkla genetik risk faktörü taşıyan kişilerde görülür. Obezitede gebelik şekerine neden olan faktörlerin başında gelir. 

Şeker hücre için gereklidir ve hücrenin enerji ihtiyacını karşılayan temel yapı taşıdır. Pankreasta salgılanan insülin gıdalardan gelen şekeri parçalayarak hücre içine göndermeyi sağlar. 

Gebelik şekeri olan kişilerde bu döngü bozulmuştur. Sağlıklı şekerin hücre içerisine gönderilmesine salgılanan diğer hormonlar izin vermez. İşlevini yerine getiremediği için açıkta kalan insülin seviyesi kanda artış gösterir. 

Hücreye alınamayan şeker enerji kaybıyla halsizlik baş gösterirken, kanda artış sağlayan insülin kilo almaya ve kanda iltihaplanmayla birlikte enfeksiyona sebep olur. 

Gebelik şekerinin nedenleri şunlardır:

• Genetik olarak diyabet riski taşıyan genlere sahip olmak
• Obezite aşırı kiloya sahip olmak veya hamilelikte aşırı kilo almak
• İleri yaş gebeliklerde hormon salgılama miktarındaki düşüş
• Yüksek tansiyon hastası gebeler
• Polikistik over sendromu varlığı

Gebelik şekeri tanısı nasıl konur?

Gebeliğin ilk trimester dönemindeki kontrollerde doktorunuz gebelik şekeri riski olup olmadığını saptayacaktır. Risk faktörü görülen gebelerde şeker tarama testi istenir. 

Halk arasında şeker yükleme testi olarak adlandırılan şeker tarama testi riskli gebelerde gebeliğin ilk döneminde yapılır. Yapılan testin sonucu sınır veya üstü çıkan değerlerde test 24-28 haftaları arası tekrarlanır. 

Şeker yükleme testi aç karnına 1 bardak suya 50 gr şeker karıştırılıp gebenin içmesinden ibarettir. Test sabah kahvaltıdan önce yapılır. Kanda insülin değerlerine bakılır.

Yapılan ilk testte sonuç 140 mg üzerinde seyrederse test ikinci sefer 75 gr şeker ile yapılır. Test yapılmadan önceki gece 12’den sonra yemek yenmez. Gebe teste aç gelir. Şekerli su verildikten sonra gebe 2 saat dinlenme pozisyonunda kalır. 1.ve 2.saat sonunda kan şekeri ölçülür.

Test yapılırken açlıktan sonra gelen yoğun şeker tüketimine bağlı olarak gebede baygınlık hissi oluşabilir. Test yapılırken yanınızda refakatçi ile gitmenizde fayda var

Pin

Gebelik şekeri tedavi yöntemleri nelerdir?

Gebelik şekerli tanısı konan gebede uygulanacak tedavi yöntemi kanda bulunan insülin değerinin 90-140 mg seviyesinde tutulması hedeflenir. 

Öncelik uygun diyet ve düzenli egzersizle insülin dengelenmeye çalışılır. Kandaki şeker artmaya devam ederse endokrinoloji uzmanının kararıyla insülin kullanılmaya başlanır. 

İğne kullanımına rağmen insülinin düşmemesi halinde gebenin hastane koşullarında gözetime alınması gerekir. 

Hastanede uygulanan tedavi disiplinle takip edilen diyet ve düzenli ölçülen insülinden ibarettir. 

Gebelik şekeri bebeğe zarar verir mi?

Gebelik şekeri bebeğe zarar verir. Şeker düzeyinde oluşan dengesizlik artan insülinin plasenta yolu ile bebeğe geçirir. Bebek bu sayede vitaminsiz olarak şişmanlamaya başlar.

Gebelik şekerinin bebeğe verebileceği zararların başında şunlar gelmektedir: 

• Bebeğin aşırı kilolu olmasına bağlı doğumda yaşanacak zorluklar 
• Beklenenden önce erken doğum
• Amniyo sıvısının artması
• Düşük
• Doğum sonrası ani ölüm
• Sarılık 
• Solunum yolu sorunları
• Bebeğin ileriki yıllarda obez olması
• Bebeğin şeker hastası olarak doğması
• Doğumda veya sonrasında enfeksiyona yatkın olması

Pin

Gebelik şekeri olanlar ne yapmalı?

Gebelik şekeri olanlar doktorları tarafından önerilen diyet ve egzersiz programına harfiyen uymalıdır. Ayrıca günlük insülin seviyelerini kontrol etmek için şeker ölçüm cihazı kullanmalıdır.

Beslenme alışkanlıklarından glikoz içeren besinleri çıkarmalıdırlar. Sağlık durumunu takip etmek için doktor kontrollerini ihmal etmemelidir. Günlük rutinlerine yürüyüş eklemek gebelik şekeri olanların yapmaları gereken aktivitenin başında gelir. 

Tüm yapılanlara karşın düşmeyen insülin direnci için doktor insülin iğne kullanılmasını öngörebilir.

Gebelik şekeri kaç olursa tehlikeli?

Gebelik şekeri tehlikeli olması için, doktorun belirlediği normal glikoz seviyesinin üzerinde olması gerekir.

Gebelik diyabeti olan hamilelerin yemekten önce ölçülen açlık kan şekeri 105 üstü ve yemekten 1 saat sonra ölçülen kan şekeri 140’ın üzerindeyse insülin kullanılmaya başlanır.

Belirlenen insülin miktarının kullanılmasına rağmen açlık kan şekeri 120, tokluk kan şekeri 200 seviyelerine geldiyse durum hem anne hem de bebek için tehlikelidir. 

Gebelik şekeri kaç olursa insülin kullanılır?

Gebelik şekeri sabah kahvaltı yapılmadan önce ilk açlık sırasında 105 mg üzeri ve yemek yedikten sonra 140 mg üzerine çıkıyorsa insülin kullanılmaya başlanır. 

İnsülin kullanılmadan önce bu değerler 2 hafta boyunca diyet ve egzersizle dengelenmeye çalışılır. Diyet ve egzersize rağmen değerler belirtilen rakamları aştıysa insülin kullanmak gerekecektir. 

Pin

Gebelik diyabeti beslenme 

Gebelik diyabetine yakalanan gebeler hamileliği boyunca dengeli ve bilinçli beslenerek bu süreci sağlıklı bir şekilde bitirebilir. Gebeler doktor ve diyetisyen desteği olmadan yapılacak diyetlerden uzak durmalıdır. Çünkü beslenme hem gebenin hem de bebeğin gelişimi için son derece önemlidir. 

Diyetisyeniniz vücudunuzdaki vitamin ve mineral depolarını gözeterek size özel bir diyet listesi hazırlayacaktır. 

Beslenmede en çok dikkat edilmesi gereken ara öğünlerin atlanılmamasıdır. Gebelik diyabetinde kesinlikle aç kalınmamalıdır. Meyve bilinçsizce tüketilmemelidir. Meyvelerinde yüksek şeker kaynağı besinler olduğu unutulmamalıdır.  

Hamilelikte alınan kalori gebelik haftası ve annenin kilosuna göre değişebilir. Hamilelikte alınması gereken kalori miktarı ortalama 2000 kcal düzeyinin altına inmesi istenmez.

Hamilelik süresince paketli gıdalar ve yapay şeker barındıran ürünlerin tüketilmesinden kaçınılmalıdır. Kola ve cips kesinlikle tüketilmemelidir. 

Her ne kadar kalorili gıdalardan kaçınılsa da vücuda şeker sağlaması açısından belirli ölçülerde börek, havuç, patates, pirinç gibi nişastalı besinler tüketilebilir. Meyveyi avuç içini geçmeyecek ölçülerde ve günü üçe bölerek yenmelidir. 

Öğünler kesinlikle atlanılmamalıdır. Açlık kandaki insülini artırarak el ayak titremesi ve halsizliğe neden olur. Eğer atlanılan öğün anında ani baygınlık geçirme hissiyatı geliyorsa o anı kurtarmak için 1 bardak meyve suyu içilebilir. Ancak tekrarlanmamasına dikkat edilmelidir. 

Dengeli beslenmek için temel besin grupları şunlardır:

• Sebze meyve
• Süt ve süt ürünleri
• Kırmızı et, tavuk, balık
• Yumurta 
• Zeytin 
• Kuruyemiş

Öğünlerde lifli gıda tüketmeyi ihmal etmeyin. Beyaz ekmek yerine kepek veya çavdarlı ekmek tüketin. Beyaz ekmek kandaki şekeri en hızlı çıkaran besinlerin başında gelir. 

Bulgur, yeşil mercimek türü bakliyatlar hemen hemen her gün tüketilebilir. Posalı yiyecekler karbonhidrat içerikli gıdaların bağırsaklarda emilimini sağlayarak şeker düzeylerini kontrol altında tutar. 

Beslenme 3 saatlik aralıklarda yapılmalı. Aşırı yağlı baharatlı yiyecekler tüketilmemelidir. Gebelik diyabeti sırasında yapay tatlandırıcı sakarin de kullanılmamalıdır. 

Yürüyüş ve egzersizler aç karnında kesinlikle yapılmamalıdır. Ana öğünden bir saat sonra ya da ara öğünlerden yarım saat sonra yapılmalıdır. 

Pin

Gebelik diyabeti örnek beslenme 

Günlük kalori miktarı 2000 kalori olarak hazırlanmış örnek diyet listesi şöyledir:

Kahvaltı: 

• 1 kibrit kutusu kadar orta yağlı peynir 
• Yumurta 
• 2 dilim kepek veya çavdar ekmek
• 1 bardak yarım yağlı süt

Ara öğün:

• Bir porsiyon meyve ve ayran

Öğle yemeği:

• 1 kase çorba
• 1 adet ızgara tavuk göğsü
• 1 tabak sebze yemeği
• 1 kase yoğurt
• 2 dilim ekmek

Ara öğün:

• Kepek ekmeğine yağsız peynirle yapılmış tost ve ayran

Akşam:

• 4 köfte veya balık
• 2 yemek kaşığı bulgur pilavı
• 1 tabak sebze yemeği
• 2 dilim ekmek

Pin

Gebelik şekeri olanlar kahvaltıda ne yemeli?

Gebelik şekeri olanlar için kahvaltı günün en önemli öğünüdür. Çünkü gece boyunca yemek yemeyen ve acıkan anne adayı sabah alacağı ilk gıdayla kandaki insülin seviyesini çok hızlı yükseltebilir. 

Bu sebepten uzun gelen açlık sonrası gelen kahvaltı öğününde nasıl olsa gece boyu bir şey yemedim kendimi ödüllendireyim mantığına gidilmemelidir. 

Sabah kahvaltılarında en sağlıklı protein kaynağı olan yumurta muhakkak tüketilmelidir. 

Seçilecek peynir türü yağlı olmamalı. Kaşar peynir barındırdığı yüksek yağ sebebiyle gebelik diyabetinde önerilmez. Orta yağlı peynir veya lor peynir tercih edilmeli. 

Özellikle salata ve marul gibi yeşil yapraklı sebzeler kahvaltıda bolca tüketilmeli. Hem yaratacağı tokluk hissiyle daha fazla yeme isteğini bastırır hem de lif kaynağı olarak önemlidir. 

Süt ve süt ürünleri kahvaltıda eksik edilmemeli. Kalsiyum açısından zengin süt seçimi yapılırken yarım yağlı sütten faydalanılmalıdır. 

Gebelik şekeri olmaması için ne yapmalı?

Gebelik şekeri olmaması için alınacak bazı önlemler gebeliğin sağlıklı geçmesini sağlayacak anne ve bebek sağlığını koruyacaktır. Hamilelikte gebelik şekeri olmaması için yapılması gerekenler: 

1. Aile geçmişinde şeker hastalığı olup olmadığı tespit edilmeli. Gebe kalmadan önce olası risk grubunda olduğu tespiti gebelik başlangıcından itibaren önlem almayı kolaylaştırır. 
2. Kilo kontrolünün sağlanması. Hamilelik boyunca alınması normal karşılanan ideal kilo 8-16 kg arasıdır. Aşırı kilo gebelik şekeri olma riskini arttırır. 
3. Varsa bir önceki doğumda iri bebek doğuranların bunu doktorlarına bildirmesi gerekir.
4. Şeker ölçümlerini yaparak risk gelişip gelişmediğini kontrol altında tutmak. 
5. Şekerli ve kalorili yiyeceklerden uzak sağlıklı beslenmek.
6. Düzenli yürüyüşü egzersizin bir parçası olarak her gün yapmak. 

Sıralanan maddeler gebelik şekeri olma riski taşıyan anne adaylarının sağlıklı bir gebelik süreci geçirmelerini sağlayacaktır.

Pin

Gebelik diyabeti nasıl geçer?

Gebelik diyabeti tanısı konan kişinin doktoru tarafından süreci nasıl yöneteceği bildirilmelidir. Anne adayında kaygı ve korku oluşmamalıdır. Gebelik diyabeti kontrol altında tutulabilen ve geçen bir hastalıktır. 

Amaç kandaki şeker seviyelerinin istenen aralıklarda tutulmasıdır. Gebelik diyabetinin geçmesinden en önemli faktör sağlıklı beslenme ve egzersizdir. Düzenli spor ve diyetle gerek duyulduğunda kullanılacak insülin iğneleri sayesinde gebelik diyabeti geçer.

Gebelik sonrası şekeri ne zaman geçer?

Gebelik şekeri doğumun gerçekleşmesiyle geçer. Plasentadaki hormonların etkilemesiyle oluşan gebelik şekeri bebeğin dünyaya gelmesiyle ortadan kaybolur.