Menopoz Döneminde Yapılan Hormon Testleri Nelerdir?
Kadınların tüm yumurtaları anne karnında oluşur. Doğduktan sonra yumurta üretimi yapmaz. Var olan ve döllenmemiş yumurtalar her ay regl kanamasıyla dışarı atılır.
Sağlıklı bir kadının yumurtlama döngüsü ortalama 12 yaşında başlar ve 48 yaşında sona erer. Yumurtaların tamamen tükendiği ve doğurganlığın sona erdiği döneme menopoz denir. Kadınlar için oldukça önemli bir dönemdir.
Sadece doğurganlığın sona ermesi değil beraberinde getirdiği hormonel, fizyolojik ve psikolojik durumlardan ötürü doğru yönetilmesi kadın sağlığı açısından son derece önemlidir.
Menopoz döneminde vücut, bazı hormonları üretemez. Yumurtaların kalmamasından dolayı doğal bir sonuçtur. Kadın bedeni değişen hormon miktarlarına tepki verir. Çünkü alıştığı düzenden yeni bir düzene geçmektedir.
Menopoz birden bire gerçekleşmez. Ortalama 2 yıl öncesinde bazı belirtiler vermeye başlar. En önemli belirtisi adet düzensizlikleridir. 40’lı yaşların başında adet düzensizliği yaşayan her kadına bazı hormon testleri yapılmalıdır.
Yapılacak hormon testleriyle menopoza girilip girilmediği tespit edilir. Menopoz döneminde yapılan hormon testleri kişinin yumurtlama rezervlerini gösterir. Testler sayesinde menopozun olumsuz etkilerinin bertaraf edilip bedenin bu sürece alışması için takviye tedavilere başlanır.
Menopoz döneminde yapılan hormon testleri, FSH, östrojen, testosteron, progesteron, HCG olarak sıralanır.
Menopoza girdiğini hangi testler yapılır?
Menopoza girildiğinde hormonların kandaki değerleri değişir. Bu değişimler sadece menopoz evresinde gözlemlendiğinden doktor tarafından değerlendirilerek doğru teşhis konulur. Konulan teşhis sonrasında kişi için takviye edici ilaçlara başlanır.
Menopoza girdiğini hangi testler yapılır? Gerekli fizyolojik muayene sonrasında doktor tarafından aşağıdaki testlerin yapılmasını istenir. Bu testler:
FSH hormonu
Menopoz evresinde ilk bakılan hormon düzeyidir. FSH hormonu hipofiz bezinde kadınlık hormonu olan östrojen hormonunun üretilmesi için salgılanır. Adetin 3.günü kandan alınan örneklerde FSH seviyelerine bakılır. Menopoza girmemiş bir kadında FSH hormonunun 20’nin altında olması beklenir. 10 seviyesinin altındaki değerler yumurtalık sayısının yüksek olduğu doğurganlığın en üst seviyede olduğu değerdir. FSH seviyesi 15’in üzerine çıktığında menopoz evresine yaklaştığı anlaşılır. 20 ve üzeri seviyeler menopoza girildiğinin en bariz göstergesidir. Adet döngüsü sırasında FSH değerleri yükselebileceğinden tek başına menopoz belirtisi olarak değerlendirilmez.
LH hormonu
Döllenmemiş yumurtaların follop tüplerinden atılması için 5 hormonun düzenli üretilmesi gerekir. Bu hormonlar yumurtaların rahim boyunca yol almasını sağlar. LH hormonu bu 5 hormondan biridir. Adetin 3.gününde yapılan testler arasındadır. Kandaki LH hormon seviyeleri 5-20 ml arasında olması yumurtlamanın devam ettiği anlamını taşır. Belirtilen seviyelerin artması menopoz dönemine girildiğinin belirtileri arasındadır.
Östrojen hormonu
Menopoz dönemine girildiğinin en belirgin özelliği östrojen hormonundaki azalıştır. Kadınlık hormonu olarak bilinen östrojen FSH hormonu sayesinde salgılanır. FSH’ta olan artma östrojen hormonunun azalmasına neden olur. Yumurtalarda azalma olursa ovulasyon dönemi yaşanmaz. Östrojen seviyeleri 25-40 ml arasında seyrederse yumurtlama devam ediyor demektir. Değerlerin azalması östrojen hormonunun azaldığı anlamına gelir. Östrojen azalması menopoz habercisidir.
İnhibin- B hormonu
İnbihin-B, FSH hormonunun salgılanmasına yardımcı olur. İnhibin FSH hormonunu, FSH hormonu da östrojen hormonunun salgılanmasını tetikler. Hormonların tümü birbirini zincirleme etkileyerek çalışır. İnbihim hormonu menopoz evresinde azalmaya başlar.
Testosteron hormonu
Erkeklik hormonu olarak bilinen testosteron hormonu kadınlarda belirli seviyede bulunur. Kas ve kemiklerin sağlıklı çalışması için gerekli olan hormondur. Östrojen gibi düzenli salgılanır. İlk gençlik yıllarında testosteron hormon seviyeleri yüksektir. Bu sayede kişi atik, çevik ve dinçtir. Menopoza girişle birlikte testosteron seviyeleri hızlı bir şekilde düşer.
Testosteron seviyeleri düştükçe kemik ve kaslarda güçsüzlük oluşmaya başlar. Testosteron hormonunun azalması cildin kırışmasına da etki eder. Testosteron hormon seviyeleri testi yapan laboratuvar materyaline göre değişir. Hormon seviyelerinin normal olup olmadığı doktor tarafından tayin edilir.
Progesteron hormonu
Progesteron hormonu döllenmiş yumurtanın rahime yerleşmesinden görevlidir. Progesteron hormonu ovulasyon öncesi 1,4 ml civarıdır. Adet başladığında kandaki değerler 4 ml kadar çıkar. Gebelik oluşması için kanda 4 ml üzerinde değerlerin olması gerekir. Menopoza girmiş bir kadında bu değerler 1 ml ve altıdır.
HCG hormonu
Gebelik testinde ilk bakılan değer kandaki HCG değerleridir. Gebelik oluşmuşsa kanda HCG hormonu artar. Bu sayede yeni adet döngüsünde follop tüpüne yumurtlama yapmaması gerektiği sinyali gider. Aynı şekilde HCG hormonu menopoz evresinde de artar. Her iki durumda da artık yeni yumurtlama gerçekleşmez. Kanda HCG hormonu 10 ml üzerinde seyretmesi yeni yumurtlamanın olmadığı anlamına gelir. Gebelikle karıştırılmaması için diğer hormon testleriyle birlikte değerlendirilmelidir.
Menopoz tahlilde nasıl anlaşılır?
Menopoza girildiği ya da başlayacağı kanda yapılan hormon testleriyle anlaşılır. Hormonlar vücuda çalışma emri veren iletkenlerdir. Menopoza girmeyen bir kadının her ay düzenli olarak döllenmemiş yumurtası dışarı atılır. Bu sürecin sağlıklı olması için vücutta düzenli olarak salgılanması gereken hormonlara ihtiyaç olur. Hormonlar yumurtanın döllenip döllenmediğini beyine ileten mesaj mekanizmalarıdır. Döllenmemiş yumurta yine aynı hormonla sayesinde dışarı atılır.
Kadınlar doğuştan belirli yumurta sayısıyla dünyaya gelir. Her ay döllenmeyen bu yumurtalar beden dışına regl ile atılır. Nihayetinde yumurta stokları ileri yaşlarda tükenir ve kadın bünyesinde kalmaz. Bu dönem 44-48 arası menopoz dönemine denk gelir.
Yumurtaların döllenmesi veya dışarı atılması için başlıca 5 hormon aktif olarak çalışır. Bunlar FSH, östrojen, progesteron, HCG, testosteron ve LH hormonlarıdır. Bu hormonların seviyeleri yumurtanın olduğu veya olmadığı dönemlerde değişir. FSH dışında kalan hormonların seviyelerinde azalma varsa menopoza girildiği anlaşılır. FSH seviyesi diğer hormonların sağlıklı çalışması için düşük seviyede olmalıdır. Yüksek çıkan FSH seviyesi yumurtlamaya engel olur. Menopoza girildiğinde FSH seviyesinin yüksek olduğu gözlenir. Menopoz olmasa dahi FSH seviyeleri yüksek olduğunda hamile kalınamaz.
Menopoz tahlilde nasıl anlaşılır belirlemek için adı geçen hormon seviyelerinin şu şekilde olması beklenir. Bunlar:
- FSH 20 ml üzeri
- Östrojen 25 ml altı
- Testosteron 35 ml altı
- Lh hormonu 5 ml altı
- HCG hormonu 10 ml üstü
Yapılan tahlillerde menopoza girilip girilmediği tüm hormon seviyelerinin aynı anda değerlendirilmesiyle anlaşılır.
Menopoza giren kadının FSH kaç olmalı?
Menopoza giren kadının FSH değerleri kanda 30 ml olarak belirtilir. FSH değerleri 10 ve altı olması yumurtlamanın olduğu ve gebe kalınabileceği anlamına gelir. FSH değeri yükseldikçe yumurtlamanın olmadığı ve gebe kalınamayacağı anlaşılır. Menopoza giren bir kadında artık yumurtlama olmayacağı için FSH değerinin ideal hamile kalma seviyesi olan 20 ml üzerinde seyretmesi beklenir. FSH’ın kanda 30 ml olması artık yumurtlamanın gerçekleşmeyeceği ve menopoza girildiği anlamına gelir.
Evde menopoz testi
Adet gecikmesi yaşayan orta yaş üstü kadınlarda menopoza girip girilmediğini hızlı bir şekilde öğrenmek isteyebilir. Gelişen teknoloji ile birlikte tıpkı hamilelik gibi menopozda ev tip kitlerde yapılan testlerle belirlenebiliyor.
Evde menopoz testi piyasada yeni kullanılmaya başlandığından gebelik testleri kadar güvenilir değil. Menopoz testi için en geçerli yöntem laboratuvar ortamında kanda bakılan hormon seviyeleridir. Ayrıca hormon seviyeleri uzman bir kadın doğum hekimi tarafından değerlendirilerek kesin menopoz tanısı konulabilir.
Evde menopoz testi yapılırken kullanılan kitlerde idrarda FSH seviyelerine bakılır. Menopoz evresinde artan FSH seviyesi idrarda da ölçülebilir. Kit çubuklarına damlatılan birkaç damla idrarda FSH seviyesi ölçülür. FSH’ın hangi ml ölçüsünde olduğu belirmez. Sadece FSH değeri yüksek mi düşük mü sorusuna cevap verir. Bu testler aynı zamanda gebe kalmak için uygun olan dönem içerisinde olup olmadığını anlamak içinde kullanılır.
Evde menopoz testi yapılırken sabah aç karnına ilk idrar atımından alınan örnekle yapılması gerekir. Bir şeyler yiyip içtikten sonra yapılan test sağlıklı sonuç vermeyecektir. Aynı şekilde ilk idrardan sonra yapılan idrar da FSH değerleri değişiklik gösterebilir.
Evde menopoz testi tek hormonda olan yükseliş veya azalışları belirtir. Kitten alınan bu cevap tek başına menopoza girilip girilmediğini göstermez. Kanda diğer menopoz habercisi olan hormonların da bakılmasına ihtiyaç vardır. Evde menopoz testi yapılırken destek alınan kitlerde menopoz için pozitif veya negatif diye net bir cevap alınmaz. Tek başına alınan FSH değeri de bir anlam ifade etmez.
Menopoz testi nasıl, ne zaman yapılır?
Adet düzensizliği yaşayan 40 yaş üzeri kadınlarda menopoz testi yapılır. Menopoz testi yapılmadan önce kadının regl düzenleri ve diğer şikâyetleri doktor tarafından değerlendirilir. 1 sene içerisinde aşağıda sıralanan belirtiler olması halinde menopoz testi yapılır.
- 12 ay içinde iki seferden fazla yaşanan düzensiz adet kanamaları
- 21 gün döngüsünden önce yaşanan adet döngüsü
- Olağan döngüsünden uzun veya kısa süren adet kanamaları
- Adet sancısı yaşayıp olması gereken günde adet olmaması
- Üst üste 2 adet döngüsünde kanama olmaması geciken regl döngüsü
Menopoz testleri kandan alınan örneklerde yapılır. Testin yapılabilmesi için adet görüyor olmak gerekli değildir. Ancak en doğru sonuçlar adetin 3.gününde alınan testlerde çıkar. Adetin 3.günü veya 4.günü kanda hormon seviyelerine bakılır. Test sonuçları ancak doktor tarafından değerlendirildikten sonra menopoz tanısı konabilir.
Menopoz kan tahlilinde belli olur mu?
Menopoz kan tahlilinde belli olur. Genellikle adetin 3.gününde alınan kan tahlillerinde %99 doğru sonuçlar alınır. Bu dönem hormonların en aktif olduğu dönem olduğundan en doğru sonuçlar bu zamanda alınan tahlillerde belli olur. Adet görülmeyen dönemde her hangi bir gün tahlil yapılabilir. Adet görmeyen kadınlarda doktorun gerek duyması halinde aynı testler ikinci defa daha istenebilir.
Sağlık ocağı menopoz testi yapıyor mu?
Sağlık ocağı pek çok kan testini yapabilir. Vücutta vitamin ve minerallerin seviyesi, insülin, kolestrol, prolaktin, enfeksiyon gibi pek çok test sağlık ocaklarında ücretsiz olarak yapılır.
Yapılan pek çok tahlile karşın sağlık ocağı menopoz testi yapmaz. Menopoz testleri gerekli laboratuvarın olduğu kadın sağlığı bölümüne sahip devlet ya da özel hastanelerde yapılmaktadır. Testlerin kadın hastalıkları doktoru tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir. Sağlık ocaklarında menopoz testini yapabilecek laboratuvar ve kadın doğum uzmanı bulunmaz. Sağlık ocağında görev alan aile hekimleri menopoz testini değerlendiremez.
